Geachte voorzitter, raadsleden, aanwezigen en luisteraars thuis,
Op 9 maart kondigde het kabinet meerdere hygiënemaatregelen af. Het rijtje is inmiddels bekend: regelmatig handen wassen, niezen in de elleboog en alleen nog maar papieren zakdoekjes gebruiken. Voortaan ook geen handen meer schudden. Na afloop van de persconferentie gaf premier Rutte RIVM-voorman Van Dissel een hand. Foutje moet kunnen en de goedlachse premier beende weer weg. Niet veel later ging ons land bijna volledig op slot. Dit jaar genieten we niet van mooie creaties tijdens de Bloemendagen in Limmen. Slenterde we niet over de Koningsdagmarkt in Bakkum. Geen muzikale hoogstandjes tijdens Wouwdewoude. Geen ronkende motoren bij het Roll ‘n Rollweekend in Akersloot en ook niet struinen over de Castricumse zomermarkten.
Ineens was het stil op straat en zaten we massaal binnen. Opgesloten in ons eigen huis. Afwachten. De zorg laten doen wat nodig was. Iedereen heeft zo z’n eigen coronaverhaal. Waar de één vocht voor zijn leven op de IC, was de ander met kleine kinderen op schoot via Zoom aan het vergaderen. Het nieuwe normaal werd een feit: anderhalve meter fysieke afstand van elkaar. Die anderhalve meter voelde voor degenen met ouders in een verzorgingshuis als een kilometer. Een Berlijnse muur, met een steen in de maag. Ineens zagen we met elkaar waar het echt om draait in het leven. Liefde, gezondheid, geluk: met elkaar kunnen zijn. Vitale beroepen werden benoemd: de verpleegkundige, de leraar en de kleuterleidster. Misschien niet meteen de mensen die bovenaan het lijstje met topverdieners staan. Ineens waren topvoetballers, optiehandelaren en consultants een stuk minder relevant voor onze samenleving. Maar laten we wel wezen. Als er iets is dat deze crisis aan ons duidelijk maakt, dan is het wel dat alle mensen er toe doen. We hebben elkaar allemaal nodig en elk beroep is vitaal. Zonder de boer geen graan en zonder bakker geen brood. Een verdeeld land was op afstand van elkaar even één.
Maar het gewone leven ging ook door. Nog geen twee dagen na de inwerkingtreding van de spoedwet digitale besluitvorming was de eerste online raadsvergadering in Castricum al een feit. Alle lof en complimenten aan onze griffie die hiermee aan de rest van het land liet zien waar deze toch bescheiden gemeente allemaal toe in staat is. Voor sommigen van ons was het nog even wennen. De knop ‘raise hand’ wordt door enkelen zelfs nu nog wel erg letterlijk genomen. Verder zagen we raadsleden in hun eigen habitat: voor de boekenkast, op zolder en in de waskamer. Een paar raadsleden leken zelfs het reisverbod te negeren en vergaderden mee vanaf een tropisch eiland of de Golden Gate Bridge. Maar laten we de serieuze zaken niet vergeten. Er moesten echt zaken worden geregeld voor onze inwoners en ondernemers. Dankzij de eensgezindheid van deze raad en het college van B&W werd er een snel een noodhulppakket geregeld. Nodig ook, want het water stond vele ondernemers en verenigingen inmiddels tot ver over de lippen.
We moeten ook realistisch zijn. Als gemeente zijn we beperkt in de hulp die we kunnen bieden. Niet iedereen kan geholpen worden en er zullen ondernemers omvallen. Het enige wat wij kunnen doen, naast het goed uitvoeren van Rijksregelingen, is buiten het noodhulppakket vooral kijken naar de kansen die er nog weldegelijk zijn. De ondernemers en verenigingen zijn ook op zoek naar een luisterend oor, even de arm om ze heen slaan. Laten we met elkaar ruimhartig zijn als het gaat om bijvoorbeeld de openingstijden van de horeca of het verplaatsen van de terrassen. We moeten vooral ook doorgaan op de ingeslagen weg. Dus niet in tijden van crisis gaan bezuinigen, maar juist investeren. Er komen, onder andere door explosief gestegen kosten van het Sociaal Domein en genomen crisismaatregelen, enorme tekorten voor onze gemeente aan. Laten we die gaten niet gaan dichten door de belastingen te verhogen. De lasten voor onze ondernemers en inwoners zijn in deze tijden al hoog genoeg. We moeten onze ambities en plannen niet bijstellen, maar juist doorgang laten vinden. Desnoods met het aanspreken van onze Algemene Reserve. Ons Raadsprogramma heeft nog een heel pakket open staan. Onze fractie wil die punten wel aan het eind van deze periode gerealiseerd zien.
De schrikbarend snel oplopende tekorten in het Sociaal Domein zijn onhoudbaar. De VVD is dan ook blij dat het college het initiatief heeft genomen om hiernaar een extern onderzoek te doen. Tegelijkertijd loopt er ook nog een bestuursopdracht om te kosten beter te kunnen beheersen. Maar laten we niet naïef zijn met elkaar. We komen structureel geld tekort binnen de Jeugdzorg en WMO. Het Rijk lijkt erop voor te sorteren dat vooral de grotere gemeenten voor de tekorten gecompenseerd worden. Dat is voor ons onacceptabel. Via de VNG moeten we echt voor elkaar krijgen dat de budgetten eerlijker worden verdeeld. De landelijke overheid moet niet alleen bedrijven redden, maar ook de gemeenten.
De ambtelijke samenwerking BUCH bestaat nu drieënhalf jaar. Bij de oprichting werd ingezet op verbeteringen op een aantal gebieden. De zogenoemde 3 K's: kosten, kwetsbaarheid en kwaliteit van dienstverlening en 2 G's: grip en gemeentelijke kleur. De start ging niet zoals we gehoopt hadden. De kosten en het ziekteverzuim stegen beiden fors. De BUCH heeft een aantal keer gevraagd om extra geld en middelen. De besparingsdoelstellingen zijn uitgesteld. Dat is zorgelijk. Met het Verbeterplan zijn er al maatregelen genomen en er vindt nu een evaluatie van de BUCH plaats. Wij hopen dat al deze inspanningen ertoe gaan leiden dat de BUCH datgene gaat bieden waarvoor zij is opgericht. Waar we wel voor moeten waken is dat we alle budgetoverschrijdingen op het conto van de BUCH schuiven. Veel van de opgelopen kosten hadden wij met een autonome ambtelijk apparaat ook voor onze rekening gekregen.
Voorzitter, de VVD staat voor vrijheid en een terughoudende overheid. Wat we gezien hebben tijdens deze crisis is natuurlijk ongekend. De overheid is hierdoor helaas genoodzaakt om ingrijpende regels te stellen, mensen allerlei verboden op te leggen en bedrijven overeind houden door de loonkosten grotendeels over te nemen. Het is echter niets anders dan verantwoordelijkheid nemen om erger te voorkomen. Maar verantwoordelijkheid en vrijheid ligt vooral ook bij de mensen zelf. Laten we daarom ons een beetje beheersen met elkaar. Wat de VVD Castricum betreft keren we, als het virus het toelaat, langzaam terug naar normaal. Naar een wereld waar we veel van het oude in terug zullen vinden en lessen die crisis ons heeft geleerd kunnen meenemen.
Dank u wel!